Grobowce Królów Macedonii

Kiedy wszedłem na duży plac przed kurhanem, nie było tam nikogo. Długi, korytarz prowadzi do wnętrza. Na początku w świetle dnia, potem coraz bardziej mrocznie. Kiedy człowiek z obsługi udzielał mi krótkiej instrukcji jak się tam poruszać, pomyślałem – zaraz zapalą światła. Nie zapalili! Wnętrze kurhanu jest całkowicie ciemne! Tzn. są jakieś małe światełka, ale po moich pięciu godzinach egejskiego słońca byłem prawie ślepy. Poruszałem się ostrożnie, z rękami wyciągniętymi przed siebie, bojąc się, że na coś nadepnę. Ale wnętrze tego „muzeum” wypełnia głównie pusta przestrzeń. Z ciemności wyłaniają się eksponaty i gabloty z artefaktami. Te są oświetlone, ale dosyć skąpo, oddziaływają głównie półcieniem, raczej zarysem kształtu i atmosferą tajemnicy. Jakby ciemność i pustka były ważniejsze niż dokładność szczegółów. W innych tego typu miejscach zwykle całe ściany wypełnione są znaleziskami, jakby autor ekspozycji chciał nam jak najwięcej udostępnić. Tutaj od zestawu srebrnych naczyń do tarczy Filipa II pokonujemy całe morze pustej przestrzeń. W całkowitej ciemności. Jakby autor ekspozycji z Verginy chciał nam powiedzieć, że prawie nic nie wiemy, o tej odleglej epoce, nasza wiedza to tylko małe wyspy wyłaniające się z ciemności. Czasami przecudnej urody, ale ciągle wyspy. I nawet jak niewiele potrafimy zrozumieć, ciągle potrafimy docenić piękno. Mamy też bogate zasoby wyobraźni – w kilku przypadkach zachowało tylko kilka niewielkich fragmentów różnych obiektów, rozmieszczonych teraz w trójwymiarowej przestrzeni i sami musimy połączyć je w całość. Nikt tu niczego nie domalowuje ani nie dokleja. Rzeczywistość nie jest fizycznie odtwarzana, rodzi się w naszej głowie. Ekspozycja bez widza jest niepełna, jak każda prawdziwa sztuka.