Morderstwo Kapodistriasa i fizyka kwantowa

Na rewersie greckiej wersji monety 20 centowej znajduje się podobizna Joanisa Kapodistriasa. Nosiłem taką monetę w kieszeni, pewnie codziennie przez ostatni rok i nigdy nie zwróciłem na to uwagi.  Aż do chwili kiedy kilka dni temu, na ścianie kościoła świętego Spirydona w Nafplio, zauważyłem ślad po kuli. Wyraźne wgłębienie w ścianie, zabezpieczone szklaną szybką. Tę kulę, 27 września 1831 roku, wystrzelił w kierunku Kapodistriasa jego przyszły zabójca Konstantinos Mavromichalis. Chybił! Jednak zabójców było dwóch, Georgios Marvomichalis ugodził Kapodistrasa nożem, a druga kula Konstantinosa była już celna. Joanis Kapodistrias – pierwszy prezydent (gubernator) niepodległej Grecji zginał na miejscu. Taka w każdym razie jest wersja oficjalna.

A Kapodistrias był postacią nietuzinkową. Arystokrata pełną gębą, o konserwatywno-liberalnnych poglądach. Urodził się na wyspie Korfu, ale jego rodzina wywodziła się z Kapodistrii, czyli dzisiejszego Kopru w Słowenii, co przez wiele lat było w tym samym państwie (Republika Wenecka). Dyplomata o międzynarodowych horyzontach, przez kilka lat był nawet ministrem spraw zagranicznych Rosji. Śmiało mógłby zostać jednym z patronów Unii Europejskiej. Próbował zbudować podstawy nowoczesnego Państwa Greckiego, przez co naraził się przywódcom klanów, ciągle bardzo wpływowych na Półwyspie Mani, na samym południu Peloponezu – swoją drogą jednym z najpiękniejszych regionów nad Morzem Egejskim. Mavromichalisowie byli tam bohaterami.

Na monecie mamy zatem jednego z twórców współczesnej Hellady – standard można powiedzieć. Jednak jest tam jeszcze jedna ciekawa rzecz. Monety euro mają jak wiadomo wspólny awers i rewers zależny od kraju emisji. Na greckiej 20-centówce napisane jest jednak nie 20 cents, ale 20 ΛΕΠΤΑ  (lepta). Różne były bowiem w Grecji waluty na przestrzeni tysiącleci, ale grosze tych walut nazywały się zawsze lepta. I tak zostało z euro. Grecja jest przy tym jedynym krajem Unii, który zachował nazwę swoich „groszy” wypisanych na monetach.
Jednak wyraz „lepta” to liczba mnoga od słowa lepton, które znaczy „mały, słaby, cienki”.   A lepton to słowo znakomicie znane z fizyki cząstek elementarnych. Cała grupa mały cząstek typu elektron, pozyton czy neutrino to leptony (dokładnie jest ich 12). Przez cała lata czytałem dziesiątki książek o budowie kosmosu i jądra atomowego i nie miałem pojęcia, że mają one coś wspólnego z Kapodistriasem.
A żeby było jeszcze ciekawiej, moneta o nominale 5 lepta miała w Starożytnej Grecji także inną nazwę – obol. Ten sam obol, który każdy zmarły dostawał do grobu, aby móc zapłacić Charonowi za przepłynięcie rzeki Styks i dostanie się do krainy umarłych. Przy takim splataniu wątków czy może być zaskoczeniem, że wejście do Hadesu znajdowało się wg starożytnych Greków na samym południu Peloponezu, nie więcej niż 200 km od miasta Nafplio, w którym Kapodistrias został zamordowany?

Za każdym razem kiedy kupuję teraz na targu kilogram pomidorów i słyszę od sprzedawcy 50 lepta, wiem dokładnie o co mu chodzi…